Yşyklandyryş pudagy bilen meşgullanýan her bir adamyň reňk temperaturasy barada esasy bilimleri öwrenendigine ynanýaryn: pes reňk temperaturasy adamlary rahat we ýyly duýýar, ýokary reňk temperaturasy seresap we tolgundyryjy, dizaýn işinde hem bu düşünje dowam eder.

Şeýle-de bolsa, ýagtylyk gurşawynyň hakyky saglygy diňe bir ýalpyldawuk däl, strob däl, diňe yşyklandyryşa, reňk temperaturasyna, birmeňzeşlige üns bermek ýeterlik däl, “ekwiwalent gara piksel yşyklandyrylyşy” bahasyna-da üns bermelidiris. standart bilen.

“Melatonin” düşünjesini ilki tanamazdan ozal bu bahany nädip ölçemeli.

Melatonin

Millionlarça ýyl bäri gün şöhlesi durmuşyň ähli görnüşleriniň diýen ýaly endogen sirkad ritmlerini emele getiren ilkinji we ýeke-täk ýagtylyk çeşmesi bolup hyzmat etdi.

Adamlaryň “günüň dogmagy, işlemek üçin gün ýaşmagy” önümçiligini, durmuş düzgünlerini berjaý etmeginiň sebäbi, adamyň beýnisiniň sosna bezi gormony bölüp çykarar: “tebigy uky dermanlary” bolan melatonin, bedenimiziň bedenidir öz-özünden “dynç signaly”.Bedenimiziň öz-özünden “dynç alşy” bolan “tebigy uky tabletkasy”.Bedeniň melatonini has köp bolsa, ukusyz bolarys;melatoniniň düzümi az bolanda, güýçleneris.

Sekretirlenen melatoniniň mukdary ýagtylygyň intensiwligi bilen baglanyşyklydyr.Retinamyzda ýagtylygyň intensiwligini duýýan we sosna mäzine signallary iberýän fotoreptor belogyny, melanopsini sintez edip bilýän özbaşdak fotosensial retinal ganglion öýjükleri (ipRGCs) barlygy sebäpli, melatoniniň bölünip çykmagyna täsir edýär: garaňkyda has az, garaňkyda az ýagty çyra.melatoniniň bölünip çykmagyna täsir edýän sosna bezine: garaňkyda has az we ýagty ýagtylykda az.Şonuň üçin garaňkyda uklamak has aňsat.

Iň irki “emeli yşyklandyryşy” - ot ýakýan mysaly alyp, reňkiniň temperaturasy 2000K töweregi bolup, gök çyra we gyzyl çyra köp.Bu pes reňkli gyzgyn ýylylyk, adamlary rahat duýýar, çalt uky ýagdaýyna girip biler.

Şundan ugur alyp, birnäçe nokady gözden geçirip bileris:

a.Adamlara dürli zerurlyklar üçin dürli ýagtylyk gerek;

b.Ak çyra adamlary oýarýar we tolgundyrýar, sary çyra adamlary rahat we rahat edýär;

c.Munuň düýp manysy, “tebigy uky tabletkasy” melatoniniň bölünip çykmagy;

d.Gök yşyk “melatoniniň fotoreptor öýjüklerini” höweslendirýär we melatoniniň bölünip çykmagyny saklaýar.

Bular adam merkezi yşyklandyryşyň fiziologiki esasydyr. 

Melatoniniň yşyklandyrylyşynyň kesgitlemesi we ölçegleri

Biologiki ewolýusiýanyň basgançagy ýüzlerçe müň ýylda ölçelýär, adamzat siwilizasiýasynyň taryhy bolsa 10,000 ýyldanam az.Adamlar häzirki zaman ýaşaýyş durmuşyna psihologiki we medeni “programma üpjünçiligi” nukdaýnazaryndan uýgunlaşdylar, ýöne fiziologiki gurluşyň “enjamlary” üýtgeşmeler bilen aýakdaş gitmedi.Bedenimizdäki “biologiki sagat” üýtgeşmeleri yzarlap bilmeýän şeýle “enjam” desgasydyr.Biologiki sagadyň bozulmagy uky gönüden-göni täsir edýär, şeýle hem keýpiň peselmegine, semizlige, süýji keseline we beýleki metabolik kesellere sebäp bolýar.

Nowöne indi gijeki yşyklandyryşy çäklendirmek isleýäris, şonuň üçin pikirlenmeli: haýsy ýagtylyk ulgamy biologiki sagadyň bozulmagyna sebäp bolmaz?

Gündiz bizi ukyda saklamak üçin ýeterlik stimul berýän yşyklandyryş ulgamyny we ukynyň hiline päsgel bermek üçin melatoniniň sekresiýasyny aşa basmazdan, görüş zerurlyklaryny kanagatlandyrjak yşyklandyryş ulgamyny taslamak isledik.

Munuň üçin mukdar ölçeg üçin parametr gerekdi, şonuň üçin alymlar bu täze yşyklandyryş bahasyny kesgitlediler: EML (Ekwiwalent Melanopik Lýuks), Ekwiwalent Melanopik Yşyklandyryş, Retinotopik Ekwiwalent Lýuks hem diýilýär.ýagtylyk çeşmesiniň gara opsinlere fotopiki täsiriniň gyjyndyryş derejesini kesgitlemek üçin ulanylýan fotometrik ölçegi aňladýar.(WELL gurluşyk standartlaryndan getirilen kesgitleme)

Adaty yşyklandyryş lýuks (lx) konus öýjükleriniň ýagtylyk duýgurlygyny ölçemek üçin ulanylýar, adam gözüne zatlary görmäge mümkinçilik berýän ýagtylygy mukdar taýdan suratlandyrýar.

Beýleki tarapdan ekwiwalent melanopiki yşyklandyryş (EML), ýagtylygyň adama spektral gyjyndyrmasyny, ipRGC-leriň täsiri bilen ýagtylyga öwürýär, ýagtylygyň adama biologiki täsirini mukdar taýdan suratlandyrmagyň usuly hökmünde goldaw berýär. sagdyn sirkad ritmleri üçin.

Has ýokary EML bilen ýagtylyk hüşgärligi ýokarlandyrýar, aşaky EML bilen ýagtylyk bedeniň melatoniniň bölünip çykmagyna kömek edýär we hüşgärligi peseldýär.Şonuň üçin, gün doganda işleseňizem, gündizine çyksaňyzam, işleýän we işjeň wagtyňyz ýokary EML bilen ýagtylygy saýlamaly we dynç alanyňyzda we ýatmazdan ozal pes EML bilen ýagtylyga geçmeli.

EML-de mukdar düzgünleri üçin has öň neşir edilen we has abraýly çeşme WELL Building Standard.

Melatoniniň ekwiwalent yşyklandyryş derejesini ölçemek

EML-iň roluny we degişli düzgünleri bilip, indi EML-iň takyk bahasyny nädip bilip bileris?

Muny etmegiň üç usuly bar: Phot Fotometrik gural bilen ölçemek; imönekeý gatnaşygy öwürmek; we takyk spektral öwrülişik.

Gündelik ölçeg, taslamany kabul etmek ýa-da müşderileri ynandyrmak bolsun, dizaýnerler maglumatlary barlamak we gürlemek üçin professional fotometrik gurallary ulanmalydyrlar.

Fotometrik gural, ýagtylygyň, reňk temperaturasynyň, görüş kontrastynyň we birmeňzeşliginiň dört möhüm ýagtylyk görkezijisinden başga-da, halkara WELL Sagdyn Gurluşyk Standard ™ ýagtylyk gurşawynyň parametrlerine laýyk gelýän melatonin yşyklandyryş ölçegini goşdy. ölçeg ýalňyşlygy <5%.

Simpleönekeý gatnaşygy öwürmek usuly, yşyklandyryş hasaplaýjylary, DIALux simulýasiýa programma üpjünçiligi we ş.m. ýaly gurallary ulanyp, adaty “standart wizual yşyklandyryş” bahalaryny ölçemegi ýa-da hasaplamagy aňladýar, yşyklandyryş bahalary soňra EML-e öwrülýär.lx we EML öwrüliş derejeleri dürli ýagtylyk çeşmeleri üçin üýtgeýär.

Mysal üçin, akkor lampa 200 lx giňişlikde yşyklandyrýan bolsa, şol wagt melatoniniň yşyklandyrylyşy 200 x 0.54 = 108 EML.

Elbetde, şuňa meňzeş ýagtylyk çeşmeleri we şuňa meňzeş reňk temperaturalary bilen hem, spektral paýlamalar başga bolsa, EML bahalary başgaça bolmaly.

L1-nji tablisada belli bir ýagtylyk çeşmesi tapylmasa, ony nädip öwrüp bilerin?Ine, ikinji öwrüliş usuly ýerine ýetirilýär: takyk spektral öwrülişik.

Her tolkun uzynlygyndaky otnositel intensiwlik ilki bilen ölçelýär we takyk EML gatnaşygyny hasaplamak üçin kesgitlenen formula bilen agramlanýar.

Mysal üçin, ýatýan otagymda BLV 4000K käse yşyklandyryşyny ulanasym gelse, gije näçeräk öçürmeli?

Bedatylýan otaglar üçin WELL gurluşyk standartyna görä: EML gije 50-den pes bolmaly, soň otagdaky yşyklandyryş DIALux simulýasiýasynda 50 ÷ 0.87 = 58 lx-den pes bolmaly.

Aboveokardakylar, tebigatyň, çeşmäniň, mazmuny ölçemegiň “ekwiwalent melatoniniň yşyklandyrylyşy”, adam faktorlarynyň yşyklandyrylmagyna belli bir düşünýändigiňize ynanýaryn we bu düşünjäniň dizaýnynda ulanylyp bilner.